این سؤال در ذهن بسیارى از کسانى که از مقررات و وظائف اسلامى و حقایق تاریخى بى اطلاعـند، به وجود می آید: که با توجه به اینکه حسین علیه السلام از قدرت بنى امیه و از ضعـف و زبونى مـردم زمـان مـطلع و آگـاه بود و با شناختى که از مردم کوفه داشت و تـجربه کرده و دیده بود کوفـیان با پدرش على علیه السلام و برادرش امام مجتبى چـگـونه رفـتار کردند و این شناخت و آگاهى از گفته هایش کاملا آشکار مى گردد چنانکه فـرمـود :« مردم برده و بنده دنیایند، دین چرخش زبان آنها است به هر سو که نفعشان ایجاب کند مى چرخد، هنگام گرفتارى دینداران اندک میشوند.»

ماه محرم، ماه حزن اهل بیت(ع) و شیعیان است و از حضرت امام رضا(ع) روایت است که چون ماه محرم، داخل میشد، پدرم را کسی خندان نمیدید و اندوه و حزن، پیوسته بر او غالب میشد تا روز دهم. چون روز عاشورا میشد، آن روز، روز مصیبت و حزن و گریه او بود و میفرمود: امروز روزی است که حسین(ع) شهید شده است.(1)
عاشورا
عاشورا همواره در متن زندگی شیعه و در عمق باورهای پاک او جریان داشته و «نهضت کربلا» در طول چهارده قرن، با کوثری زلال و عمیق، سیرابکنندهی جانها بوده است.
هماکنون نیز عاشورا کانونی است که میلیونها دایرهی ریز و درشت از ارزشها، احساسها، عاطفهها، خِرَدها و ارادهها بر گِرد آن میچرخد و پرگاری است که عشق را ترسیم میکند. بی شک، محتوای آن حماسهی عظیم و انگیزهها و اهداف و درسهایش، یک «فرهنگ» غنی و ناب و الهامبخش را تشکیل میدهد و در حوزهی وسیع تشیّع و دلباختگان اهل بیت(ع)، کوچک و بزرگ و عالِم و عامی، همواره با «فرهنگ عاشورا» زیسته، رشد کرده و برای آن جان باختهاند، تا آنجا که در آغاز تولد، کام نوزاد را با تربت سیدالشهدا(ع) و آب فرات برمیدارند و هنگام خاکسپاری، تربت کربلا را همراه مُرده میگذارند و در فاصلهی ولادت تا مرگ هم به حسین بن علی(ع) عشق میورزند و برای شهادتش اشک میریزند و این مِهر مقدس، با شیر وارد جان میشود و با جان به در میرود.(2)
اینک در این مقاله، برآنیم تا به شرح مختصر زندگانی و  ویژگیهای منحصر به فرد و بینظیر یاران وفادار آن حضرت بپردازیم.

1- درس عبادت و بندگى
امام حسین علیه السلام و اصحابش درس عبادت و بندگى کامل را به بشریت آموختند، خیلى ها ادعا مى کنند ما خداوند را عبادت و بندگى مى کنیم ولى هنگام امتحان مردود مى شوند.
این شعار را مى دهیم ، اى کاش ما در کربلا بودیم ، امام حسین علیه السلام را یارى مى کردیم و سینه خود را سپر نماز قرار مى دادیم ، اما گویا واقعا اینطور هستیم . خود را امتحان کنیم .
2- اهمیت نماز اول وقت
سید الشهداء، در سخت ترین شرایط و در حین جنگ ، نماز را در اول وقت اقامه نموده و هیچ چیز نتوانست مانع نماز اول وقت ایشان شود، نمى گوید اول جنگ و بعد نماز، او این درس را از پدر بزرگوارش على علیه السلام آموخت . که روزى در جنگ صفین حضرت على علیه السلام در حالى که مشغول جنگ بود مرتب به خورشید نگاه مى کرد، ابن عباس عرض کرد: یا امیرالمومنین ! این چه کارى است که شما انجام مى دهید؟
حضرت فرمود: نگاه مى کنم تا موقع فرا رسیدن ظهر، نماز را (در اول وقت ) بخوانم .
ابن عباس گفت : آیا حالا وقت نماز است ؟ ما مشغول جنگ هستیم .
حضرت فرمود: مگر ما براى چه چیزى مى جنگیم ؟ به درستى که ما براى نماز جنگ مى کنیم .
ابن عباس گفت : نماز شب على علیه السلام حتى در لیلة الهریر هم ترک نشد
بیاییم مثل اصحاب امام حسین عمل کنیم ، هنگام ظهر بشتابیم به سوى نماز، و نماز را به یاد بیاوریم تا مشمول دعاى امام حسین علیه السلام شویم : ذکرت الصلوة جعلک الله من المصلین الذاکرین ؛ نماز را یاد کردى خدا تو را از نمازگزاران قرار بدهد

عوامل پیدایش حادثه ی کربلا

اوضاع سیاسی

حکومت بنی امیه می ‌خواست در رأس باشد . امام حسین هم فرمود: اگر قرار باشد که رهبر مردم یزید باشد ، باید با اسلام خداحافظی کرد . « وَ عَلَى الْإِسْلَامِ السَّلَامُ إِذْ قَدْ بُلِیَتِ الْأُمَّةُ بِرَاعٍ مِثْلِ یَزِیدَ » ¹ با این اسلامی که رهبرش یزید است ، باید خداحافظی کرد .

 در زیارت عاشورا نیز  داریم: « وَ لَعَنَ اللَّهُ بَنِی أُمَیَّةَ قَاطِبَةً » « قاطبة » منظور همه‌ی آنها از اول تا آخر است .²

در هیچ کجای قرآن از احدی از بنی امیّه ستایش نشده است .

حماسه کربلا، بزرگترین و دلخراش ترین واقعه تاریخ است که پس از 1400 سال هنوز هم زنده مانده و پس از چهارده قرن به یاد آن واقعه اشکها ریخته می شود و ناله و فریاد به پا است. در این مقاله قصد داریم که سیر تاریخی عزاداری شهدای کربلا را مورد بررسی قرار دهیم.

مراسم عزادارى امام حسین(ع( نخستین بار در روز یازدهم محرم سال 61 هجرى در کنار اجساد مطهر شهیدان توسط اهل بیت‏ علیه السلام برگزار گردید.

پس از آن هنگام ورود کاروان اسیران به کوفه، امام زین‏العابدین و حضرت زینب و ام‏ کلثوم علیهم السلام براى مردم کوفه که براى تماشا آمده بودند، سخنرانى کردند. در پى این سخنرانیها صداى ضجه و گریه از خانه‏ها و مردم کوفه بلند شد. که به نوعی عزاداری برای شهدا و افشاگری امویان بود.

پس از ورود کاروان اسراء به شام و خطابه خوانی امام سجاد(ع( در شام، یزید به اهل بیت امام حسین اجازه داد که عزادارى کنند و اهل ‏بیت ‏به مدت سه روز به طور رسمى در شام عزادارى کردند.(1)در پى آن خطابه و این عزاداریها، انقلاب بزرگ فکرى در شام پدید آمد و اکثر قریب به اتفاق مردم نسبت ‏به دستگاه حاکمه بدبین شدند.

عظمت و محتوای عاشورا، انگیره‌ها، اهداف و دستاوردهای فرهنگی غنی و ناب آن همواره در متن زندگی شیعیان و عمق باورهایشان جریان دارد. مسلمانان مظلوم جهان نیز برای نجات از جور ستمگران، قیام اباعبدالله(ع) را سرمشق و الگوی خود قرار می‌دهند. البته حادثه عاشورا چنان شکوهمند است که حتی بر اندیشه غیر مسلمانان نیز اثر گذاشته و سبب برانگیخته شدن عشق وعلاقه و احترام آنان به امام حسین(ع) شده است.
در این جا، به برخی از جنبه‌های اثرگذاری نهضت عاشورا در پهنة گیتی نگاهی کوتاه می‌افکنیم.

برخی از پیش‌گویی‌های پیامبران و اولیا درباره حادثه کربلا
ابراهیم(ع) به سرزمین کربلا رسید. آرام آرام با مرکبش می‌گذشت که ناگهان به گودال قتل‌گاه رسید و اسب، او را به زمین زد. ابراهیم(ع) زبان به استغفار گشود و عرض کرد: خدایا! از من، چه خطایی سر زده است که به این بلا دچار شدم؟
جبرئیل نازل شد و عرض کرد: «ای ابراهیم! از تو گناهی سر نزده است. در این سرزمین، فرزند آخرین فرستاده خدا، ـ محمدبن عبدالله ـ را به قتل می‌رسانند.

•  حضرت آدم در کربلا

هنگامی که حضرت آدم(ع) به زمین فرستاده شد، میان او و همسرش «حوا» جدایی افتاد. آدم برای یافتن همسرش، به جست‌وجو پرداخت. در میانة راه، گذارش به کربلا افتاد. پس بی‌اختیار، اشک از چشمانش جاری شد و ابری از غم، دلش را تسخیر کرد. سر به آسمان بلند کرد و گفت: خدایا! آیا دیگربار، دچار معصیتی شده‌ام که این حال به من دست داده است؟
خطاب رسید : «ای آدم! گناهی از تو سر نزده است، بلکه در این سرزمین، فرزند تو ـ حسین(ع) ـ  را با ستم، به قتل می‌رسانند»
عرض کرد: خدایا حسین کیست؟ آیا از پیامبران است؟
ندا آمد: «نه، پیامبر نیست، ولی فرزند پیامبر آخرالزمان ـ محمد بن عبدالله ـ است.»
عرض کرد: خدایا! قاتل او کیست؟
خطاب آمد: «نامش یزید است که ملعون آسمان‌ها و زمین‌ است.»
در این هنگام، به جبرئیل رو کرد و گفت: دربارة قاتل حسین(ع) چه باید کرد؟
جبرئیل گفت: «باید او را لعن کرد».
آدم(ع) چهار بار یزید را لعن کرد و راه خود را در پیش گرفت و از سرزمین کربلا خارج شد.1

(در شعر شاعران تاجیکستان)
انتظاران تو را صبح دمیدن دیر شد
علی‌رضا قزوه

 «انتظار» نقطة مشترک تمام ادیان آسمانی و حتی گاه زمینی است. نجات دهنده می‌آید و این آغاز یک پایان بی‌پایان در ادیان الهی است، حال چه این نجات دهنده مهدی صاحب زمان (عج) باشد یا «مسیح» و «یهو»ه یا «سوشیانت» و «بهرام ورجاوند»، و یا «ویشنو» و...
تاجیکستان با مردمانی مسلمان و با فرهنگ و زبانی ایرانی، از کشورهایی است که خود یکی از خاستگاه‌های شعر دینی و مذهبی در گذشتة دور و نه چندان دور بوده است. «ناصر خسرو قبادیانی» بزرگ شاعری است که شعر اخلاقی و ایمانی و دینی را به اوج رسانید و هم اینک «قبادیان» در جنوب تاجیکستان، یاد و خاطرة این شاعر شیعی را در خود حفظ کرده است. یکی دیگر از سرآمدان شعر دینی و شیعی ادب پارسی کسایی مروزی است که به سرزمین «ماوراء النهر» تعلیق دارد و «مرو» هم اینک در ترکمنستان کنونی واقع است. نعت پیامبر (ص) و مدح ائمه اطهار (ع) همواره در این سرزمین در میان مسلمانان اهل سنت و شیعه از دیرباز وجود داشته است و شاعران فرارود (ماوراء النهر) حتی در این زمینه سرآمد بوده‌اند. به عنوان مثال شاعر اهل سنتی چون «سیف فرغانی» (متعلق به سرزمین فرغانه کنونی در ازبکستان) در قرن ششم در مصیبت امام حسین (ع) و یاران کربلایی‌اش قصیده‌ای سروده است که تا هنوز تازگی خود را حفظ کرده است و بسیاری از شاعران روزگار ما این شعر را از حفظ می‌خوانند:

ای قوم در این عزا بگریید
برکشتة کربلا بگریید

در ماتم او خمش مباشید
یا نوحه کنید یا بگریید

اشک از پی چیست؟ تا بریزید
چشم از پی‌چیست؟ تا بگریید

بی‌گریه سخن نگو نیاید
من می‌گویم شما بگریید

گزیده‌ای از زیارت ناحیة مقدسه

  سلام بر حسین کسی که به خونش جانش را ارزانی داشت،1 سلام بر کسی که در پنهان و آشکارش خداوند را فرمان برد، سلام بر کسی که خداوند در خاکش شفا را قرار داد، سلام بر کسی که اجابت دعا در زیر گنبدش می‌باشد، سلام بر کسی که امامان از فرزندان و ذریه‌اش هستند.
سلام بر آغشته به خون، سلام بر [کسی که] خیمه‌[اش] دریده شد، سلام بر پنجمین اهل کساء. سلام بر غریب غریبان، سلام بر شهید شهیدان، سلام بر کشته [به دست] پسرخواندگانِ مشکوک‌تبار، سلام بر سکونت‌یافتة کربلا، سلام بر کسی که فرشتگان آسمان بر او گریستند، سلام بر کسی که فرزندانش پاک‌شدگانند.
سلام بر یعسوب2 و امیر آیین، سلام بر محل فرود آمدن برهان‌ها، سلام بر امامانِ سرور، سلام بر (گریبان‌ها)  قلب‌ها و سینه‌های به خون آمیخته، سلام بر لب‌های پژمردة شکننده [از تشنگی]، سلام بر جان‌های از بیخ و بن بریده، سلام بر روح‌های به پنهانی ربوده شده، سلام بر پیکرهای عریان، سلام بر جسم‌های لاغرِ رنگ‌باخته، سلام بر خون‌های جاری شده، سلام بر عضوهای بریده شده، سلام بر سرهای برافراشته گشته، سلام بر زنان سر برهنه گردیده.

پاداش زائر حسینی
شیخ صدوق در کتاب «امالی» از عبدالله بن فضل می‌گوید: روایت کرده است که گفت:‌ نزد امام صادق(ع) بودم که مردی از اهل طوس وارد شد و از آن حضرت سؤال کرد: ای فرزند رسول خدا! کسی که قبر مبارک امام حسین(ع) را زیارت کند، چه پاداشی خواهد داشت؟

امام(ع) به او فرمود: «ای طوسی! کسی که به زیارت قبر اباعبدالله الحسین(ع) برود و او را بشناسد که امام واجب‌الإطاعه است یعنی خداوند بر همة بندگان واجب کرده که از او فرمانبرداری کنند، خدا گناهان گذشته و آیندة او را می‌آمرزد، و شفاعت او را در مورد هفتاد گنه‌‌کار می‌پذیرد، و در کنار آن قبر مبارک حاجتی را از خدا درخواست نمی‌کند مگر آنکه برای او برآورده
می‌کند».1